تطبیق کلّی ابواب سه ترجمه کلیله و دمنه و تحلیل منشأ و موضوعات ابواب آن

یکی از زمینه­های پژوهش­های ادبیّات تطبیقی، بررسی ترجمه­ها از یک منبع به زبان­های گوناگون است. این مقاله در زمینۀ تطبیق کلّی و جزئی کلیلۀ عربی ابن مقفّع، با ترجمه­های فارسی منشی و محمّد بخاری است و نگارندگان تلاش نموده­اند تا دیدگاهی تحلیلی دربارۀ منشأ و موضوع ابواب و نیز راز تفاوت ترجمه­ها ارائه دهند. حکایات هندی که برای آموزش درس سیاست و مسائل جهانی بوده­اند، به نسبت تفکّر و فرهنگ مترجمین جنبۀ اخلاقی و غیراخلاقی به خود گرفته­اند. با وجود انطباق کلّی بیشتر ابواب و حکایات سه کتاب، اختلافاتی در حوزۀ لفظ، معنا و مفهوم مشاهده می­شود. منشی به جهت بینش ایرانیش گه­گاه اقوال صوفیانه را در ترجمه­اش جا داده است؛ امّا سعی نکرده به متن، جنبۀ اخلاقی بیشتری ببخشد. ترجمۀ او از لحاظ سبک، به متن اصلی سانسکریت پنچه تنتره، نسبت به سایر ترجمه­ها نزدیک­تر است. ترجمه بخاری، اصل متن عربی را در ترجمه نقل کرده و از حذف و اضافات پرهیز داشته است. ترجمه او جدا از چند بابی که در این ترجمه وجود ندارد، در بقیۀ موارد از لحاظ سبک نوشتار و ساده­نویسی به متن عربی ابن مقفّع نزدیک­تر از سایر ترجمه هاست. او نیز به مانند منشی از آوردن الفاظ رکیک خودداری نکرده است.